Azazel (hebr. עזאזל, arab. عزازل Azazil) – upadły anioł występujący zarówno w mitologii hebrajskiej, jak i muzułmańskiej, znany również pod imionami Azael, Hazazel i Assasello. Jego imię oznacza "Bóg umacnia", a z hebrajskiego "ten, który się oddalił".

Według Maurice Bouisson Azazel był pierwotnie semickim bogiem trzód, a dopiero w późniejszym czasie został zdegradowany do rangi demona. Bernard Bamberger twierdzi, że był on pierwszym upadłym aniołem. Collin de Plancy uważa go za demona drugiego rzędu i strażnika kozich stad. Święty Ireneusz sądził, że mimo upadku jest wciąż potężnym aniołem.

W targumach jest uznawany za kozła ofiarnego. Natomiast w Księdze Kapłańskiej (16, 8-10) jest demonem pustyni, któremu Aaron poświęcił jednego z kozłów ofiarnych. Od tamtej pory podczas Jom Kippur strącano ze skały (lub wypuszczano) na Pustyni Judzkiej kozła, który był ofiarowywany Azazelowi. W Zoharze dosiada węża i jest wodzem chóru anielskiego bene elim lub iszim, do którego należą niżsi aniołowie (duchy ludzi). Także w tej księdze jest opisane uwiedzenie Azazela wraz z Szemchazajem przez trzy żeńskie demony. W Apokalipsie Abrahama jest uznawany za władcę piekła, który zwodzi ludzkość i jest przedstawiany w prawdziwej postaci jako demon z siedmioma wężowymi głowami, z czternastoma obliczami i dwunastoma skrzydłami. Według jednej z legend żydowskich anioł Azazel nie chciał pokłonić się pierwszemu człowiekowi – Adamowi przez co został ogłoszony "przeklętym Szatanem" (w Koranie aniołem tym był Eblis albo Iblis). Według innych legend nauczył on mężczyzn wykuwać miecze i tarcze, a kobiety malowania powiek i noszenia ozdób. W etiopskiej Księdze Henocha uważany jest za władcę 200 upadłych aniołów. Występuje również w Księdze Barucha. Według legendy Bóg posłał przeciwko Azazelowi Rafaela, który pokonując demona uwięził go pod kamieniami w Jaskini Dudaela.

Według legendy arabskiej Azazel odmówił złożenia hołdu Adamowi, twierdząc, że "syn ognia" – anioł, nie będzie kłaniał się "synowi gliny" – śmiertelnikowi. Za tę odmowę Bóg wygnał go z raju i zmienił jego imię na Eblis.

W Stanach Zjednoczonych istnieje grupa satanistyczna, Kościół Azazela, oddająca cześć Azazelowi jako najwyższemu bóstwu, reprezentującemu prawdziwą naturę ludzką.

Azazello[„Mistrz i Malgorzata”]- najpoważniejszy z całej świty Wolanda, „niewielkiego wzrostu, płomiennie rudy, posiadał wielki kieł, na sobie zaś miał wykrochmaloną koszulę, pasiasty garnitur w dobrym gatunku, na nogach lakierki, a na głowie melonik. Krawat jaskrawy”. Gdy opuszczają Moskwę, okazuje się być demonem bezwodnych pustyń.

Woland wyznacza mu co poważniejsze zadania do spełnienia. Energiczny, precyzyjny i pełen powagi. Właściwie nie opuszcza messera.