Ghost in the Shell (jap. 攻殻機動隊 Kōkaku kidōtai^?, pol. Mobilna uzbrojona jednostka porządkowa) – manga[http://rockmetal-nibyl.ucoz.pl/blog/manga/2014-09-01-830] z gatunku science-fiction, stworzona przez Masamunego Shirowa.

Manga pierwotnie opublikowana została w 1989 roku w magazynie Young Magazine, zaś wersję tomikową wydano w roku 1991. W 2002 roku wydano drugi tom komiksu Kōkaku kidōtai 2: Manmachine Interface (jap. 攻殻機動隊2 MANMACHINE INTERFACE), zaś w roku 2003 Kōkaku kidōtai 1.5: Human-Error Procesor (jap. 攻殻機動隊1.5 HUMAN-ERROR PROCESSOR). Wszystkie trzy tomy zostały wydane na polskim rynku przez JPF, zaś oznaczono je jako kolejne numery wydawnictwa ciągłego (oryginalna manga jako tom pierwszy, część druga – tom drugi, część 1.5 – tom trzeci).

W 1995 roku powstał na jej podstawie film pełnometrażowy, reżyserowany przez Mamoru Oshiiego. Filmowi poświęcono dużo uwagi z powodu użytych przy jego tworzeniu rewolucyjnych technik komputerowych. Muzyka skomponowana przez Kenjiego Kawaia, z charakterystycznym brzmieniem instrumentów perkusyjnych i żeńskiego chóru, jest jednym z najważniejszych elementów tworzących klimat filmu.

W 2008 roku nakręcono odnowioną wersje pierwszego filmu - Ghost in the Shell 2.0. Premiera odbyła się w Japonii 12 lipca 2008. W niektórych scenach animacje i efekty komputerowe zostały wykonane na nowo. Od nowa zmiksowano również ścieżkę dźwiękową, z udziałem tych samych aktorów (jedynie Yoshiko Sakakibara zastąpił Iemasa Kayumi w roli Władcy Marionetek).

W roku 2004 nakręcono kontynuację filmu, zatytułowaną Ghost in the Shell 2: Innocence (jap. イノセンス, Inosensu). Warto nadmienić, że prace nad Innocence trwały dziewięć lat; produkcja ta była też jednym z nielicznych filmów animowanych prezentowanych w historii Festiwalu Filmowego w Cannes.

W roku 2006 premierę swoją miał film Kōkaku kidōtai: Stand Alone Complex: Solid State Society, trzecia część serii filmów Ghost in the Shell będąca kontynuacją składającego się z 52 odcinków serialu. Fabuła serialu, jak i filmu po nim następująca, nie jest ścisłą kontynuacją pierwszych dwóch części filmu.

W roku 2007 roku ukazały się kolejne dwa filmy: Kōkaku kidōtai: Stand Alone Complex: Laughing Man, który jest swoistym streszczeniem pierwszego sezonu serialu (26 odcinków), oraz Kōkaku kidōtai: Stand Alone Complex 2 nd GIG: Individual Eleven, jako okrojona wersja drugiego sezonu.

W roku 2002 zrealizowano telewizyjny serial anime, wykorzystujący postaci i świat z mangi, z muzyką Yōko Kanno. Serial otrzymał tytuł Ghost in the Shell: Stand Alone Complex; w 2004 roku zrealizowano jego kontynuację, Ghost in the Shell: Stand Alone Complex 2nd GIG.

Ghost in the Shell w drugiej połowie lat 90. został wyemitowany w komercyjnej stacji telewizyjnej Canal+ z polskim tytułem Duch w pancerzu, jednakże polskie tłumaczenie tej wersji zawierało liczne błędy. 9 listopada 2005 roku, dziesięć lat po premierze filmu, anime ukazało się w Polsce na DVD nakładem magazynu Kino Domowe. Wydanie to zawierało zremasterowany obraz, trzy ścieżki dźwiękowe (japońska, angielska i polski lektor) oraz dwie wersje napisów według tłumaczenia angielskiego i japońskiego (tzw. fansuby). Po roku pojawiło się kolejne wydanie, tym razem dwupłytowe z dodatkami i kolekcjonerskim pudełkiem. Zabrakło w nim angielskiej ścieżki dźwiękowej. To samo wydawnictwo wydało również Innocence, jak również dwa sezony serialu.

Opis fabuły:

Akcja filmu rozgrywa się w połowie XXI wieku, główną bohaterką jest Motoko Kusanagi, dowódca w tajnej organizacji Sekcja 9, specjalizującej się w zwalczaniu przestępczości wykorzystującej nowoczesne technologie. Kusanagi jest prawie całkiem zcyborgizowana, ludzki mózg w sztucznym ciele, zdolna do nadludzkich wyczynów.

Film jest utrzymany w stylu cyberpunkowym, podobnie do cyklu Neuromancer, Graf Zero, Mona Liza Turbo Williama Gibsona, jednak skupia się bardziej na filozoficznych rozważaniach skutków połączenia człowieka i maszyny, wszechobecności sieci komputerowej i rozwoju sztucznej inteligencji, ze szczególnym uwzględnieniem tożsamości i niepowtarzalności człowieka. Kusanagi i jej koledzy stawiają czoła zarówno zewnętrznym zagrożeniom i zagadkom jak i wewnętrznym konfliktom dotyczącym ich tożsamości, bardziej maszynowej niż ludzkiej.

Nadrzędny wątek mangi i jedyny filmu to pościg za cybernetycznym przestępcą zwanym Władcą Marionetek, którego rzeczywista tożsamość jest nieznana. Popełnia on wiele przestępstw połączonych wspólnym sposobem działania, określanym jako ghost hacking. Ghost hacking to przejęcie kontroli nad umysłem człowieka. W trakcie rozwiązywania zagadki Władcy Marionetek staje się jasne, że nie jest to zwykły przestępca, ale autonomiczny projekt sztucznej inteligencji, stworzony przez ten sam rząd, któremu służy Sekcja 9. Władca Marionetek wyrwał się na wolność, aby zdobyć prawdziwe ciało i ludzką tożsamość. Kusanagi, początkowo sceptyczna, ostatecznie zgadza się pozwolić Władcy Marionetek połączyć się z jej świadomością, dzieli się swoim ciałem, co ma bez wątpienia wzbudzić jeszcze więcej pytań co do natury człowieka w świecie, gdzie ludzka świadomość nie jest już unikatowa.

Mangę charakteryzuje również wielka ilość przypisów i komentarzy samego Shirowa, przybliżających tło technologiczne, socjologiczne i polityczne. W angielskim połączonym wydaniu wszystkich odcinków zajmują one ponad trzydzieści stron.

Druga część filmu (Ghost in the Shell: Innocence) nie jest bezpośrednią kontynuacją. Akcja koncentruje się wokół śledztwa w sprawie serii morderstw popełnionych przez gynoidy (androidy płci żeńskiej). Głównymi bohaterami tej części zostają Batō i Togusa – partnerzy Motoko z Sekcji 9, którym – podobnie jak wcześniej Motoko – przyjdzie szukać odpowiedzi na pytania dotyczące człowieczeństwa i zagrożeń płynących z dokonującego się coraz szybszego postępu techniki. Podłoże anime stanowią m.in. nowela Tomorrow’s Eve (autorstwa Auguste’a Villiers’a de L’Isle-Adama) z 1866 r. i Locus Solus Raymonda Roussela; Oshii czerpie też inspirację z licznych nurtów filozofii – Konfucjusza, Platona, Kartezjusza i in.

Filozofia:

Ghost, po polsku duch, oznacza tu esencję danej istoty, to co odróżnia człowieka od biologicznego robota. Niezależnie od tego ile ciała zostanie zastąpione mechanizmem lub elektroniką, istota pozostaje sobą tak długo jak duch jest nienaruszony.

Masamune Shirow zapożyczył swą koncepcję ducha z eseju o strukturalizmie Duch w maszynie Artura Koestlera. Słów duch w maszynie użył po raz pierwszy Gilbert Ryle, parodiując paradoks konwencjonalnego dualizmu kartezjańskiego. Koestler, tak jak Ryle, sprzeciwia się temu dualizmowi i przedstawia umysł jako pochodną fizycznego stanu mózgu.

Również Shirow jest przeciwny dualizmowi w swoim dziele. Opierając się na idei Koestlera, Shirow rozszerza pojęcie ducha z cechy fizycznej do stanu lub zjawiska pojawiającego się w systemach o odpowiednim stopniu złożoności. Mózg jako taki jest tylko częścią całej sieci neuronowej, więc jeśli usunie się jakiś organ z ciała, to znikną nerwy a wskutek tego również duch. Chyba, że uda się wystarczająco dokładnie odtworzyć bodźce generowane przez ten organ przy użyciu mechanizmu lub elektroniki.

W Ghost in the Shell, Kusanagi odtwarza wszystkie bodźce produkowane normalnie przez ludzkie ciało, żeby podtrzymać istnienie swojego ducha. Przy próbie przenoszenia ducha z jednego ciała do innego, następuje zwykle porażka powodowana różnicami systemów lub brakami w protokole przesyłania. Władca Marionetek jest w stanie przetrwać połączenie z Kusanagi, gdyż jego ciałem jest informacja, stąd brak upośledzenia na poziomie materii.

Jedną z konsekwencji takiego spojrzenia na rzeczywistość jest ostateczne rozstrzygnięcie problemu natura czy wychowanie. Kiedy przestępca zostaje oskarżony w świecie przyszłości stworzonym przez Masamunego Shirowa, najpierw przeprowadza się jego drobiazgowe badanie. Jeśli nastąpi odkrycie, że zbrodnię popełniono na skutek wad biologicznych lub elektronicznych elementów mózgu, to wada jest po prostu naprawiana a oskarżony zwalniany. Jeśli przestępstwo jest wynikiem działalności ducha osoby, to istnieje tylko jeden lek: usunięcie części mózgu odpowiedzialnej za komunikację z duchem, inaczej pozbawienie ducha (de-ghosting). Zapobiega to przyszłym przestępstwom.

Tachikoma (nazwa Tachikoma używana jest w Stand Alone Complex w Solid State Society zastępują je Uchikomy, Fuchikoma pochodzi z mangi) to autonomiczne mini-czołgi wykorzystywane przez Sekcję 9. Ich konstrukcja zawiera bardzo elastyczną, zdolną do adaptacji sztuczną inteligencję, brakuje im natomiast wielu zabezpieczeń istniejących w innych robotach. Chociaż pozwala im to działać niestandardowo i zaskakująco, wymaga od członków Sekcji 9 pilnego ich śledzenia, żeby uniknąć rozwoju niepożądanych u nich emocji.

Filozofia Sekcji 9 zakłada, że przewidywalne zachowanie powoduje przewidywalne problemy. Sekcja 9, jako organizacja musi być zróżnicowana, by działać różnie i nieprzewidywalnie, by przetrwać. Nadmierna specjalizacja prowadzi do słabości. To powolna śmierć (Overspecialize, and you breed in weakness. It's slow death).

Cyberbrain warfare (wojna cybermózgów) – to stosowanie ghost hackingu na skalę operacji wojskowych. Zaatakowanym ofiarom można zmienić odbierane bodźce zmysłowe lub całkowicie zniszczyć wspomnienia. Jest to przedstawiane jako naturalna konsekwencja połączenia elektroniki i komunikacji bezprzewodowej z ludzkim mózgiem. Pomimo ewidentnego ryzyka, nawet najbardziej paranoidalne postaci uzyskują z łączenia umysłów w sieć wystarczającą ilość korzyści, żeby stało się to dla nich koniecznością. Można wnioskować, że każda ścieżka, którą informacja dociera do mózgu może zostać wykorzystana do ghost hackingu.