Sherlock Holmes (ur. 6 stycznia 1854 lub 17 czerwca 1854 w Hutton Hall, zm. 23 czerwca 1929 w Downs Sussex) – postać fikcyjna, bohater powieści i opowiadań kryminalnych sir Arthura Conan Doyle'a.

Holmes po raz pierwszy pojawił się w powieści Studium w szkarłacie, wydanej w 1887 roku. Łącznie Conan Doyle napisał 4 powieści (Studium w szkarłacie, Pies Baskerville'ów, Znak czterech, Dolina trwogi) i 56 opowiadań o Holmesie.

Conan Doyle, znużony tworzeniem kolejnych opowiadań, w 1893 roku uśmiercił postać Sherlocka w utworze Ostatnia zagadka. Holmes zginął w walce ze swym największym wrogiem, geniuszem świata przestępczego profesorem Moriartym, gdy razem spadli do alpejskiego wodospadu Reichenbach. Jednak czytelnicy brytyjscy tak przywiązali się do genialnego Holmesa, że po "uśmierceniu" ich bohatera nosili czarne przepaski na znak żałoby. Protesty czytelników spowodowały, że detektyw pojawił się znów, cudownie ocalony w opowiadaniu Pusty dom (The Empty House) wydanym w roku 1903.

Muzea Sherlocka Holmesa znajdują się na Baker Street w Londynie i w miejscowości Lucens w Szwajcarii.

Holmes był genialnym detektywem wykorzystującym do rozwiązywania zagadek kryminalnych metody, jak sam autor określał, dedukcji. Tak naprawdę jednak używaną metodą było rozumowanie abdukcyjne. Swoje śledztwa opierał na umiejętności obserwacji i znajomości psychologii, chemii, balistyki, matematyki, a także dużej wiedzy na temat wielu kultur i religii. Był również utalentowanym skrzypkiem i bokserem. Był uzależniony od tytoniu, kokainy i morfiny.

Holmes już w czasie studiów doskonalił swoją metodę dedukcyjną, prowadząc niekiedy dochodzenia w sprawach kryminalnych. Potem zamieszkał razem z doktorem Watsonem, który stał się jego kronikarzem i najlepszym przyjacielem. Obaj panowie rozwiązali dziesiątki zwykle bardzo zawiłych i tajemniczych zagadek kryminalnych, nierzadko związanych z wysoko postawionymi osobami całej Europy. W szczytowym okresie kariery Holmesa obaj panowie mieszkali przy ulicy Baker Street 221b, a ich gospodynią była pani Hudson. Później, w wyniku jednej ze spraw Holmesa, Watson ożenił się, założył praktykę lekarską i wyprowadził się ze wspólnego lokum. Po roku 1903 Holmes stracił kontakt z Watsonem, zamieszkał na niewielkiej farmie w nadmorskiej miejscowości.

Sherlock Holmes miał starszego brata o imieniu Mycroft, który posiadał większe zdolności, lecz nie korzystał z nich tak często, jak detektyw.

Sherlock Holmes jest także bohaterem wielu gier komputerowych, filmów i spektakli teatralnych, niekoniecznie będących ekranizacjami utworów Conan Doyle'a. Występował również w literaturze brukowej i komiksach. Charakterystyczna szczupła sylwetka, pociągła twarz z orlim nosem, kraciasty płaszcz, nieodłączna fajka czynią postać Holmesa łatwo rozpoznawalną na całym świecie. Taki wygląd Sherlock Holmes zawdzięcza ilustratorowi opowiadań, a nie ich autorowi. Można uznać, iż postać ta stała się swoistą ikoną popkultury.

W 13 odcinku 7 sezonu serialu Dr House[http://rockmetal-nibyl.ucoz.pl/blog/dr_house_swiat_serialu/2015-02-23-1264] w prawie jazdy House'a jako adres podany jest 221 Baker Street, apt. B, Princeton. Sam doktor House jest częściowo wzorowany na postaci Sherlocka Holmesa. Jednymi z najprostszych porównań są same nazwiska postaci. House – Holmes, Wilson – Watson. Kolejnym porównaniem jest charakter obu tytułowych dla swych serii bohaterów. Głównym wątkiem w serialu nie było jedynie leczenie, a rozwiązywanie zagadek z nim związanych.