4:01 PM Wikingowie. Skandynawowie sprzed ery Wikingów |
Wikingowie to skandynawscy wojownicy, którzy od VIII wieku n.e. podejmowali wyprawy w celach rabunkowych, handlowych i osadniczych. Słowo „wiking” pochodzi od orężnych wypraw morskich „viking”. Słowo to początkowo łączyło się ze staronordyckim „vik”- „zatoka” lub starogermańskim „vik”- „osada portowa”. Słowo to pojawiło się na długo przed wyprawami Wikingów na wybrzeże Anglii, Irlandii czy Francji, dlatego zaczęto je łączyć ze staroangielskim słowem „wiccingsceada” i starofrancuskim „witsing”. Oba zwroty pochodzi od staroangielskiego „wic”, co oznacza wyprawę handlową. Słowo „viking” (rzeczownik staronordycki) oznacza „wyprawę zamorską”. Pierwsze zapisy pojawiły się na długo przed wyprawami morskich wojowników w strych runach... Wikingowie to jednak lud Północy, który zamieszkuje Skandynawię... Musimy jednak pamiętać, że zasiedlenie tego obszaru zaczęło się dużo wcześniej. Pierwsi Skandynawowie byli wędrowcami, którzy utrzymywali się z myślistwa, rybołówstwa i zbieractwa jadalnych roślin. Sprzyjały temu warunki naturalne tego obszaru, o którym pisałem wcześniej. Osady, które tu powstawały były raczej tymczasowe, skupione wokół jezior, rzek. Związane jest to z łatwiejszym sposobem zdobycia porzywienia. Okres ten trwał około 4000 lat (mezolit). Bardzo dużą zmianę dało się zaobserwować ok. 40000 lat p.n.e. W południowej Skandynawii myślistwo stopniowo zostało wypierane przez hodowlę bydła i uprawę roli. Taka forma organizacji, która rozpoczęła się w neolicie (trwającym ponad 2000 lat) przywędrowała do Skandynawii z południa. Choć da się tu zaobserwować pewne czynniki, które świadczyły o emigracji nie odbywała się ona na duża skalę. Rodzimą populację stanowili wciąż ci sami myśliwi z poprzedniej epoki. Osady, które powstały w tej epoce też nie były trwałe, bo ziemia uprawna bez odpowiedniego sposobu nawożenia szybko uległa wyjałowieniu. Były to jednak gospodarstwa skupione wokół życia rodzinnego. Zwyczaje pogrzebowe tej społeczności wskazują na wysoką tożsamość społeczną. Grobowce kamienne były dość skomplikowane (w ich budowę wkładano dużo pracy). Skomplikowane były również uroczystości pogrzebowe, którym towarzyszyło ucztowanie i być może składanie ofiar. Taki grobowiec stawał się ośrodkiem kultu. Musimy pamiętać, w życie rolnicze mogło rozwinąć się w Danii, południowej Szwecji i południowo- wschodniej Norwegii ze względu na łagodny klimat. Tutejsza ludność szybko zetknęła się z nowymi impulsami kulturowymi. Na pozostałym obszarze myślistwo, rybołówstwo i zbieractwo było nadal głównym źródłem utrzymania. Tu zmiany w gospodarce i kulturze nastąpiły zdecydowanie wolniej niż na terenach rolniczych. Narzędzia, którymi posługiwali się rolnicy były bardziej rozwinięte, ale ciągle były wykorzystane kamienne (krzemień), z którego wykonane były narzędzia rolnicze (np. sierpy), ale także groty strzał. Nie oznacza to, że ludności tej brakowało inwencji. Niektóre przybory, również broń przybierały bardzo wymyślne wzory (kształty). Z biegiem czasu kamień zostal wyparty przez brąz, z którego wykonywano m.in. płaskie sierpy czy sztylety. Brąz to stop miedzi i cyny. W okresie prehistorycznym w Skandynawii był praktycznie niedostępny i musiał być importowany z kontynentalnej Europy. Wykorzystanie brązu wprowadziły istotne zmiany w gospodarczej strukturze Skandynawii. Było to wciągnięcie tego obszaru w sferę handlową, która powstała między północą a południem. Epoka brązu zaczęła się około 1800 lat p.n.e. w Danii, z racji tego, że kraj ten jest najbardziej wysunięty na południe... W Szwecji i Norwegii zmiany te były dużo wolniejsze... Szczegółowe informacje na temat tej epoki czerpiemy zwłaszcza z pochówków, których dokonywano na tym terenie. Ciała grzebano w pełnym odzieniu, z towarzyszącymi zmarłemu przedmiotami. Mężczyźni nosili tuniki przepasane w pasie, płaszcze i proste nakrycia glowy. Ubiór kobiet był dwuczęściowy, a ich włosy okrywała misterna siatka lub czepek. O osiedlach skandynawskich z epoki brązu wiemy naprawdę nie wiele. Wiemy jednak, że większość przedmiotów domowego użytku wykonywano z tego właśnie surowca. Początkowo jednak narzędzia rolnicze produkowano z kamienia (głównie krzemień). Brąz pozostawiono do produkcji broni i biżuterii. Zaczęto wprowadzać narzędzia i naczynia ceramiczne. Oprócz rolnika- rzemieślnika musiał być też wyspecjalizowany zawód metalurga. Spotkać tu można zarówno oręż, jak i bogato zdobione hełmy. Można wywnioskować, że Skandynawska epoka brązu była epoką bogactwa i dobrobytu. Około połowy pierwszego tysiąclecia p.n.e. nastąpiła kolejna rewolucja technologiczna podczas której brąz został zastąpiony przez następny surowiec, a mianowicie żelazo. Pomysł posługiwania się żelazem również przyszedł ze środkowej Europy, ale samego surowca w odróżnieniu od brązu nie musiano importować. Obfite złoże rudy znajdowały się na wyciągnięcie ręki w jeziorach Szwecji i Norwegii, ale także i Danii. Sama ruda była łatwa do wydobycia bez konieczności dłubania w ziemi. Nie była ona pozbawiona zanieczyszczeń, ale Skandynawowie szybko nauczyli się uzyskiwać czysty surowiec topiąc rudę w prostych piecach. Pierwsze pięć wieków epoki żelaza w Skandynawii jest słabo znany. Archeologom udało się odkryć zaledwie kilka osad z tego okresu. Uprawa i hodowla były dalej głownym wyróżnikiem bytowania, ale informacje jakie pojawiły się o pogorszeniu klimatu i pogorszeniu gospodarki zdają się potwierdzać ową tezę. Hodde to typowa wioska. Która składała się z 27 chat. Każda z nich była otoczona płotem, a całość ogrodzeniem z licznymi bramami. Pośrodku wioski znajdowała się odrębna przestrzeń zwana majdanem. Jedna z zagród była przeważnie większa od pozostałych i być może należała do wioskowego wodza. Powszechne było garncarstwo, tkactwo i przędzenie. Przez całą epokę żelaza trwało składanie ofiar wotywnych w postaci broni, naczyń ceramicznych lub metalowych naczyń z żywnością. To właśnie one dały nam wiedzę na temat owego okresu. W epoce rzymskiej pomiędzy I- IV wiekiem n.e. wielu Skandynawów służyło w armii Imperium jako najemnicy toczą walki z sąsiadami z południa. Istniała też wymiana handlowa pomiędzy Skandynawami a ich sąsiadami z południa. To z tego okresu pochodzi piękna zdobiona broń czy narzędzia, np. kielichy ze szkła i metali szlachetnych. Artykuły mogły wędrować z południowej i środkowej Europy wzdłuż Elby, Renu, wybrzeża morskiego od Danii i Norwegii lub Odrą i Wisłą do wybrzeża Bałtyku, a stąd na Gotlandię i środkową Szwecję. O istnieniu takiego handlu świadczą biżuteria z tego okresu (jakże różne od współczesnej) choć nie mniej ciekawa (ceramika i motenty[denary]). Mialo to ogromny wpływ na wyspecjalizowanie się miejscowych stylów w sztuce. Piąty wiek wprowadził spore zamieszanie. Upadło Imperium Rzymskie... Na jego miejsce powstało cesarstwo Franków i Kraje Beneluxu i Wizygoci, którzy opanowali Półwysep Iberyski. Proces ten związany był z migracją ludzi wschód- zachód. Migracje te jednak w niewielki sposób dotyczyły Skandynawii. Niektórzy dotknęli regionów zachodniej i południowej Danii, by w rezultacie dotrzeć do Anglii podobnie jak z Norwegią (odpowiednio wschód i północ). Skandynawia nie była jednak pokrzywdzona na skutek upadku Cesarstwa i wędrówki ludów, bo dla niej jest to okres stabilizacji i dobrobytu. Był to okres przemian religijnych, politycznych i społecznych. W Skandynawii rozwinęło się rolnictwo, hodowla zwierząt a także rzemiosło. Pomimo tego, że był to czas pokoju na tym obszarze zbudowano 1500 fortów obronnych. Budowanie fortów jest przeważnie oznaką czasów niepokoju, ale większość uczonych uważa, że Skandynawskie forty wybudowano zupełnie z innych powodów. Są to prawdopodobnie ośrodki dobrze zorganizowanej społeczności, w której regionalnie ośrodki władzy były wyraźnie oddzielone od reszty społeczeństwa i doskonale widoczne. Nie można zapomnieć o tzw. okresie Vendel, gdzie zaczęły się tworzyć ośrodki władzy w Szwecji. Była to jednak kulminacja procesu, bo wczesne ośrodki wladzy powstały na początku ery żelaza w Danii.
|
|
Liczba wszystkich komentarzy: 0 | |